Σὲ μία ἀπὸ τὶς ἐκπομπές του στὸν Σκάι ὁ Χρῆστος Γιανναρᾶς μιλοῦσε γιὰ χρεωκοπία τοῦ πολιτικοῦ μας συστήματος, ἐπειδὴ δὲν ἐπιλύονται τὰ προβλήματα τοῦ τόπου. Ἡ ἄποψη αὐτὴ ἀκούγεται μονομερής, καὶ εἶναι. Ἄλλα προβλήματα ἔχουν ἐπιλυθεῖ ἢ ἐπιλύονται, ἐνῶ ἄλλα ἐκκρεμοῦν. Ὁ Γιανναρᾶς ἐνδιαφέρεται κυρίως γιὰ τὸ ἐκπαιδευτικὸ ζήτημα καὶ τὴν ἱστορικὴ καταβολὴ καὶ προοπτικὴ τοῦ ἑλληνισμοῦ. Ἔστω ὅτι μποροῦμε νὰ ποῦμε πὼς αὐτὸ εἶναι "τὰ" προβλήματα. Ἔστω σὲ αὐτή τὴν περίπτωση, συμβαίνει πράγματι χρεωκοπία τοῦ πολιτικοῦ συστήματος;

Ἂς δεχτοῦμε, ὡς ὑπόθεση ἐργασίας, ὅτι οἱ πολιτικοί μας ἔχουν ἀποτύχει, τὸ πολιτικὸ σύστημα ἔχει καταρρεύσει, καὶ παράγεται ὅλη αὐτὴ ἡ ἀνεπάρκεια. Ὅμως ἂν οἱ πολιτικοί μας εἶναι ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν ἀνικανότητα νὰ ἐκπαιδεύσουμε τοὺς νέους, γιὰ τὴν ἀνικανότητα νὰ ζήσουμε σύμφωνα μὲ τὸν λόγο τῆς παράδοσής μας, γιὰ τὴν ἀνικανότητα νὰ δημιουργοῦμε ὀμορφιὰ στὸ οἰκιστικό μας περιβάλλον, ἀκόμη καὶ γιὰ τὸ ἴδιο τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ μισοὶ Ἕλληνες ἔχουμε χάσει τὴν πίστη στὸν Θεό... – μποροῦμε πιὰ νὰ μιλοῦμε γιὰ ἀξία τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ; Ποῦ βρίσκεται ἡ ἀξία μας, ἂν μιὰ πολιτικάντικη παρέα κατόρθωσε ὅλες αὐτὲς τὶς συμφορὲς ἐρήμην ἡμῶν;

Συμβαίνει πολιτικὴ ἀνεπάρκεια, ὅμως δὲν εἶναι αὐτὴ ἡ αἰτία τῶν δεινῶν. Καὶ ἄλλοτε συνέβαινε, χωρὶς ὁ λαὸς νὰ χάνει τὶς ἀντιστάσεις καὶ τὶς δυνάμεις του. Αὐτὸ ποὺ ὑπάρχει σήμερα εἶναι συμφωνία λαοῦ καὶ ἡγεσίας πρὸς τὸ χειρότερο, - καὶ εἶναι ἀδύνατο νὰ κατανοήσουμε τὸ πρόβλημα, ἂν περιοριστοῦμε στὶς πρόσφατες δεκαετίες. Χρειάζεται νὰ σκεφτεῖ κανεὶς τὶς ἀρχὲς τῆς σημερινῆς πτώσης. Χρειάζεται νὰ σκεφτεῖ ἤδη στὴν Τουρκοκρατία τοὺς ἴδιους τοὺς παπάδες μας, μὲ τί πάθος ἀρνοῦντο τὴν παράδοσή μας, καὶ πόσο εἰρωνικά, ὅταν νόμιζαν ὅτι, ἀντιθέτως, τὴν ὑπερασπίζονται!

Ἂς πάρουμε γιὰ παράδειγμα τὸν Εὐγένιο Βούλγαρη. Δαπάνησε κόπο ὄχι ἀσήμαντο γιὰ νὰ καταγράψει τὶς ἀποκλίσεις τοῦ παπισμοῦ ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία, χωρὶς νὰ βλέπει ὅτι ὁ ἴδιος ὁ σχολαστικὸς τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο τὸ ἔκανε, προδίδει καὶ καταστρέφει τὴν Ὀρθοδοξία, ἔχοντας δηλαδὴ ὁ ἴδιος ἤδη λησμονήσει ὅτι Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι μόνο ἕνα σύνολο πεποιθήσεων, καὶ ὅτι τὸ σύνολο αὐτὸ τῶν πεποιθήσεων χάνει ἀκόμα καὶ τὴν μικρή του σημασία, ὅταν ἔχει πάψει νὰ ὑπάγεται σὲ ὅσα τὸ ὑπερβαίνουν.

Ἂν ἤθελε κανεὶς ὁπωσδήποτε νὰ ἀποδώσει μεγαλύτερες εὐθύνες σὲ συγκεκριμένο καὶ ἡγετικὸ τμῆμα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, αὐτὸ δὲν θὰ ἦταν οἱ πολιτικοί, ἀλλὰ ὁ Κλῆρος. Προσωπικὰ βλέπω τὶς εὐθύνες σὲ ὅλους μας – παπάδες, πολιτικοί, λαός, φέραμε τὴν Ἑλλάδα ὅπου τὴν φέραμε. Κι ἂν ποῦμε ὅτι οἱ παπάδες εὐθύνονται περισσότερο, καὶ ὅτι οἱ πολιτικοὶ βρίσκονται ἀνάμεσα στοὺς παπάδες καὶ σὲ μᾶς, ὡς πρὸς τὶς εὐθύνες ποὺ ἀναλογοῦν σὲ ὅλους, καὶ πάλι, ἂν ἐμεῖς θέλαμε διαφορετικά, οὔτε οἱ παπάδες οὔτε οἱ πολιτικοὶ δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ μᾶς διαφθείρουν.

Οἱ ἅγιοι τῆς ἐκκλησίας μας νομίζω ὅτι δίνουν τήν ἀπάντηση. Ἐγώ, ἐμεῖς προσωπικά ἔχουμε τήν εὐθύνη... Καί μόνο ἄν δράσουμε ἀνάλογα, διά τοῦ παραδείγματός μας μποροῦμε νά ἔχουμε κάποια ἐπίδραση. "Βρές ἐσύ τήν εἰρήνη καί χιλιάδες θά ἀναπαυτοῦν κοντά σου". Αὐτός εἶναι ὁ δρόμος τῆς παράδοσής μας, εὔκολος στά λόγια, δύσκολος στήν πράξη.

Και οι δύο συμφωνείτε πως η ευθύνη είναι όλων μας, και αυτό μου φαίνεται επιβεβαιώνεται στην πράξη, αν δούμε τί συμβαίνει στις οικογένειες και στις γειτονιές. Όμως τα πράγματα δεν είναι υπερβολικά άσχημα. Δεν έχουμε εκπαίδευση, συμφωνώ, όμως νά που υπάρχουν σελίδες όπως αυτή. Μπορεί το περιβάλλον να μήν ευνοεί την ποιότητα, αλλά, προς το παρόν, δεν είναι ούτε τόσο καταστροφικό ώστε να την απαγορεύει. Υπάρχουν εστίες ποιότητας, αυτό που δεν φαίνεται να υπάρχει είναι οι "χιλιάδες" που υποτίθεται ότι θα αναπαύονταν κοντά τους. Οι πλειοψηφίες μοιάζουν αποχαυνωμένες.